Κοινό παυσίπονο συνδέεται με σοβαρή βλάβη στο ήπαρ – Τι προειδοποιούν ειδικοί

Εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν καθημερινά αυτό το κοινό φάρμακο για να ανακουφιστούν από πόνο και πυρετό, αλλά η λήψη του μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στο ήπαρ. Ο κίνδυνος αυξάνεται όταν συνδυάζεται και με άλλους παράγοντες, καθιστώντας απαραίτητη την αυστηρή τήρηση των οδηγιών δοσολογίας για την ασφάλειά σας. Τι προειδοποιεί ειδικός;

Κοινό παυσίπονο μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική νόσο – Πώς να προστατευθείτε
Παυσίπονο που βρίσκεται σχεδόν σε κάθε φαρμακείο του σπιτιού μπορεί να προκαλεί αθόρυβα βλάβες στο ήπαρ, προειδοποιεί κορυφαία Βρετανή φαρμακοποιός. Η παρακεταμόλη—που χρησιμοποιείται καθημερινά από εκατομμύρια άτομα για την αντιμετώπιση πονοκεφάλων και πυρετού—είναι ασφαλής όταν λαμβάνεται σωστά.

Ωστόσο, ακόμη και μικρή υπέρβαση της συνιστώμενης δόσης μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στο ήπαρ, σύμφωνα με τη φαρμακοποιό και εταίρο του Kingston University, Dipar Kamdar.

«Ενώ είναι γενικά ασφαλής όταν χρησιμοποιείται όπως πρέπει, η υπερβολική λήψη—ακόμη και ελάχιστα—μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για το συκώτι σας», έγραψε στο The Conversation, σύμφωνα με το Daily Mail. «Ακόμη και μικρές υπερδοσολογίες ή ο συνδυασμός παρακεταμόλης με αλκοόλ μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σοβαρής βλάβης».

 
Παρακεταμόλη: Παρενέργειες και επιπλοκές
Η παρακεταμόλη θεωρείται γενικά ασφαλές, αλλά νεότερες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, ειδικά όταν λαμβάνεται συχνά ή σε μεγάλες δόσεις, ιδιαίτερα από ηλικιωμένους ή άτομα με άλλα προβλήματα υγείας. Μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο ήπαρ (συκώτι), τα νεφρά, το στομάχι και την καρδιά, ειδικά αν συνδυαστεί με αλκοόλ ή εάν ξεπεραστεί η συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία (μέγιστο 4g/ημέρα από υγιείς ενήλικες).

Πιο συγκεκριμένα, έχει συνδεθεί με:

 +24 % αυξημένο κίνδυνο για έλκος στομάχου
+36 % για αιμορραγία στο έντερο
+9 % για καρδιακή ανεπάρκεια

Πιθανή αύξηση πίεσης και βλάβη στα νεφρά
Σπάνιες αλλά σοβαρές αντιδράσεις στο δέρμα (π.χ. Stevens-Johnson)
Αυξημένο κίνδυνο ηπατικής ανεπάρκειας, ειδικά σε υπερδοσολογία

Πέραν, όμως, των παραπάνω πιθανών παρενεργειών, σύμφωνα με το άρθρο του 2023 με τίτλο «Long‑Term Paracetamol Treatment Impairs Cognitive Function and Brain‑Derived Neurotrophic Factor in Adult Rat Brain», οι ενήλικοι αρουραίοι που λάμβαναν καθημερινά 200 mg/kg παρακεταμόλης για 15 ή 30 ημέρες εμφάνισαν σημαντικές διαταραχές στη μάθηση και τη μνήμη — σύμφωνα με τα τεστ αναγνώρισης νέου αντικειμένου και τον λαβύρινθο Morris — σε σύγκριση με όσους έλαβαν εφάπαξ δόση.

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης σημαντική μείωση της έκφρασης του νευροτροφικού παράγοντα BDNF στον μετωπιαίο φλοιό και στον ιππόκαμπο, γεγονός που σχετίζεται με τις παρατηρούμενες γνωστικές διαταραχές.

Προσοχή με τα φάρμακα όταν τρώτε γκρέιπφρουτ – Με ποια δεν πρέπει να συνδυάζεται;

Για ασφαλή χρήση, συστήνεται να το λαμβάνετε μόνο όταν είναι απαραίτητο, στην ελάχιστη δυνατή δόση, και να αποφεύγετε τα αναβράζοντα σκευάσματα με νάτριο, καθώς μπορεί να επιβαρύνουν την καρδιά και την πίεση. Εάν έχετε προβλήματα υγείας ή παίρνετε άλλα φάρμακα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Βλάβες στο ήπαρ και υπερδοσολογία από τη λήψη παρακεταμόλης
«Να ακολουθείτε πάντα τη συνιστώμενη δόση και να συμβουλεύεστε γιατρό εάν διαπιστώσετε ότι χρειάζεστε ανακούφιση από τον πόνο σε τακτική βάση», δηλώνει η ειδικός. Εξήγησε ότι ο κίνδυνος προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο το ήπαρ επεξεργάζεται την παρακεταμόλη. Καθώς το ήπαρ διασπά το φάρμακο, παράγει ένα τοξικό παραπροϊόν που ονομάζεται NAPQI.

Κανονικά, αυτό εξουδετερώνεται από μια προστατευτική ουσία στο σώμα που είναι γνωστή ως γλουταθειόνη. Ωστόσο, σε υψηλές δόσεις, το ήπαρ μπορεί να κατακλυστεί—οδηγώντας σε βλάβη, δυνητικά απειλητική για τη ζωή. «Ωστόσο, σε περίπτωση υπερδοσολογίας, τα αποθέματα γλουταθειόνης εξαντλούνται, επιτρέποντας στο NAPQI να συσσωρευτεί και να επιτεθεί στα ηπατικά κύτταρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια, η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα».

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για τον εκρηκτικό αριθμό περιστατικών ηπατικής νόσου. Οι διαγνώσεις έχουν αυξηθεί κατά 40% και οι θάνατοι από ηπατική νόσο έχουν τετραπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Υπάρχουν δύο τύποι ηπατικής νόσου: η αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και η μεταβολικά σχετιζόμενη στεατωτική νόσος του ήπατος (παλαιότερα μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος). Η υπερβολική συσσώρευση λίπους στο ήπαρ μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στο όργανο.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ουλές που περιορίζουν τη λειτουργία του ήπατος. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε τελικό στάδιο ηπατικής νόσου, γνωστό και ως κίρρωση. Η ηπατική νόσος συχνά εμφανίζεται με λίγα ή καθόλου συμπτώματα στα πρώιμα στάδια, αλλά καθώς εξελίσσεται μπορεί να προκαλέσει κόπωση, ίκτερο, κοιλιακό άλγος και πρήξιμο στα πόδια και στους αστραγάλους.

Το ήπαρ φιλτράρει τις τοξίνες, παράγει παράγοντες πήξης και ρυθμίζει τη ροή του αίματος. Όταν αποτύχει, ακολουθούν επιπλοκές που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο. Το British Liver Trust εκτιμά ότι το 80% των ατόμων που ζουν με μεταβολικά σχετιζόμενη στεατωτική νόσος του ήπατος δεν έχουν διαγνωστεί—με έως και έναν στους τρεις να πάσχουν από κάποια μορφή της πάθησης.

Πώς να προστατευθείτε με υγιεινή διατροφή και αλλαγές στον τρόπο ζωής
Η φαρμακοποιός προειδοποιεί επίσης ότι η κακή διατροφή και οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες αποτελούν βασικό παράγοντα εμφάνισης της μεταβολικά σχετιζόμενης στεατωτικής νόσου του ήπατος. Συνιστά να αποφεύγονται τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, όπως το κόκκινο κρέας, τα τηγανητά και τα επεξεργασμένα σνακ.

«Οι δίαιτες πλούσιες σε λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης, όσπρια και ψάρια μπορεί να μειώσουν το λίπος στο ήπαρ και να βελτιώσουν παράγοντες κινδύνου όπως το αυξημένο σάκχαρο και η χοληστερίνη», λέει. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την έλλειψη άσκησης, το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ.

«Το ήπαρ είναι ένα αξιοσημείωτα ανθεκτικό όργανο – αλλά δεν είναι άτρωτο. Μπορείτε να το προστατεύσετε πίνοντας αλκοόλ με μέτρο, διακόπτοντας το κάπνισμα, λαμβάνοντας φάρμακα με υπευθυνότητα, ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή, παραμένοντας δραστήριοι και καλά ενυδατωμένοι», δηλώνει η Mrs Kamdar.

«Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που μπορεί να υποδηλώνει πρόβλημα με το ήπαρ, όπως επίμονη κόπωση, ναυτία ή ίκτερο, μην καθυστερήσετε να μιλήσετε με τον γιατρό σας. Όσο νωρίτερα εντοπιστούν τα προβλήματα του ήπατος, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας», καταλήγει.

Πηγές: Daily Mail, News Medical, Annals of the Rheumatic Diseases, PubMed, MDPI

oloygeia